چند وقتی بود که دنبال نوشتن یک مطلب در مورد تنظیمات ولتاژ توی مادربوردها بودم که دو سه روز پیش دیدم سایت Hardware Secret مطلب خوبی در این رابطه گذاشته. در مورد ولتاژها یک مشکل بزرگ وجود دارد و اینکه اغلب مادربوردسازها از اسمهای خاص خودشان و نه اسامی تائید شده برای تنظیمات ولتاژ استفاده میکنند و حتی حاضر نیستند در دفترچه راهنما هم اسم اصلی را ذکر کنند.اسامی که در زیر گفته میشود اسامی رسمی و اعلام شده از طرف AMD است که در برخی قسمتها نامهای مشابه هم گفته شده با این حال با دانستن اسامی اصلی میتوان به نامهای مشابه نزدیک شد.
VDD: این عبارت نشاندهنده ولتاژ اصلی پردازنده است که گاهی به آن Vcore هم گفته میشود. بنابراین زمانی که میگوییم ولتاژ سیپییو منظور همین ولتاژ است. نامهای زیر که در مادربوردهای مختلف دیده میشود همگی یک معنی دارند و به VDD اشاره میکنند.
- CPU voltage
- CPU Vcore
- CPU Offset Voltage
- CPU Voltage at Next Boot
- CPU Vcore 7-Shift
- Processor Voltage
VDDNB: این ولتاژ برای کنترلر رم، مسیر هایپرترنسپورت و حافظه L3 پردازنده استفاده میشود و برای تعیین ولتاژ این قسمتها عبارت VDDNB بکار میرود. کنترلر رم، مسیر هایپرترنسپورت و حافظه L3 درون پردازنده و در کنار هسته اصلی پردازشی قرار دارند که AMD به آنها NB یا North Bridge هم میگوید. مشکل اینجا است که این ولتاژ غلب مواقع با ولتاژ چیپ پل شمالی در مادربورد اشتباه گرفته میشود و اغلب اورکلاکرها هنگام تغییر ولتاژ پردازنده از آن صرف نظر میکنند. با این حال باید گفت در پردازندههای AMD که از سوکت AM2 یا سوکتهای قبل از آن استفاده میکنند ولتاژ VDD و VDDNB یکسان هستند ولی در مادربوردهایی که سوکت AM2+ و AM3 دارند ولتاژ بخش کنترل کننده رم از ولتاژ پردازنده جدا شده که AMD به آن split plane یا Dual Dynamic Power Management میگوید.
VDDA: این ولتاژ برای مسیر افزایش دهنده فرکانس است که با نام PLL هم شناخته میشود. در مادربوردهای متوسط این گزینه وجود ندارد و اغلب در مدلهای حرفهای دیده میشود. PLL در مادربوردهای اینتل نیز مورد استفاده است که از عبارت Phase-Locked Loop گرفته شده. بنابراین نامهای زیر یک معنی دارند:
- CPU VDDA Voltage
- CPU PLL Voltage
VDDIO: این ولتاژ برای مسیر رم بکار میرود و توسط سیگنالهای انتقالی در مسیر حافظه استفاده میشود. پس برای تغییر ولتاژ اصلی رم باید از این گزینه استفاده کرد. JEDEC که استانداردهای مرتبط با رم را منتشر میکند به این ولتاژ، SSTL گفته است. برای اینکه با مقدار این ولتاژ آشنا شوید باید گفت رمهای DDR2 در ولتاژ 1.8 و رمهای DDR3 اغلب در ولتاژ 1.5 ولت کار میکنند. البته اکثر حافظههای DDR3 که فرکانس آنها از 1600 مگاهرتز بالاتر است ولتاژ 1.65 را مبنای ولتاژ رم قرار دادهاند.
این اسامی همگی در مورد VDDIO هستند و هر جا که به ولتاژ رم اشاره شود منظور همین گزینه است. مانند نامهای زیر:
- memory voltage
- DIMM Voltage
- DRAM Voltage
- Memory Over-Voltage
- VDIMM Selec
- SSTL
VTT: یکی از ولتاژهایی که برای رم استفاده میشود و در اغلب موارد از دلایل اشتباه اورکلاکرها است. در پردازندههای اینتل یکی از ولتاژهایی که در پردازنده استفاده میشود VTT نام دارد در حالی که در AMD این ولتاژ برای رم بکار میرود اما این ولتاژ چیست؟
زمانی که فرکانس رم افزایش پیدا میکند میزان خطا در انتقال دادهها نیز بالا میرود. با تغییر این ولتاژ میتوان سیگنالهایی که در تراشههای رم استفاده میشوند را تقویت کرد. در حالت پیشفرض مقدار VTT نصف مقدار VDDIO است.
MEMVREF: این عبارت برای نشان دادن ولتاژ مرجع رم است که اغلب به صورت یک ضریب نماش داده میشود و ولتاژی که در مسیر رم استفاده میشود اگر کمتر از MEMVREF باشد به عنوان 0 و اگر بیشتر از آن باشد به عنوان 1 در نظر گرفته میشود. در حالت پیش فرض مقدار MEMVREF نصف VDDIO است که به صورت 0.500x هم نمایش داده میشود اما در برخی از مادربوردها میتوان این ولتاژ را تغییر داد.
ولتاژ MEMVREF معمولا دارای دو مسیر است که شامل ولتاژ مسیر انتقال کنترلها یا DRAM Ctrl Ref Voltage و مسیر انتقال دادهها DRAM Ctrl Data Ref Voltage است. مسیر اول به نام VREFCA و مسیر دوم به نام VREFDQ هم شناخته میشود.
همانطور که در ابتدا گفتم MEMVREF به صورت یک ضریب نمایش داده میشود. مثلا 0.395x نشان میدهد که مقدار ولتاژ مرجع رم یا همان MEMVREF معادل 0.395 برابر VDDIO یا ولتاژ اصلی رم است.
VLDT: این ولتاژی است که برای مسیر هایپرترنسپورت توسط cpu استفاده میشود. این مسیر ارتباط بین پردازنده و مادربورد را فراهم میکند و افزایش فرکانس آن میتواند در انتقال دادهها موثر باشد. نامهای دیگر این ولتاژ موارد زیر هستند:
- HT Voltage
- HT Over-Voltage
- NB/HT Voltage
پردازندههای AMD هر کدام از ولتاژهای مخصوص خود استفاده میکنند و مقدار هر یک از این ولتاژها ممکن است در مدلهای مختلف متفاوت باشد. اولین کاری که برای تغییر ولتاژ در مادربوردها باید انجام شود تشخیص مقدار دقیق ولتاژ در حالت پیش فرض و مقدماتی است. این مقادیر معمولا در جزوههایی به نام Power and Thermal Data Sheet منتشر میشوند و در سایت AMD در دسترس قرار دارند.
اطلاعات مربوط به پردازندههای خانواده فنوم را میتوانید در لینک زیر پیدا کنید (لینک نسخه PDF)