آشنایی با SMS

آشنایی با SMS

این روزها صحبت از مشکلات شبکه موبایل کشور موضوع بحث بسیاری جمع های تخصصی یا حتی دوستانه است. تقریبا در همه موارد راه حلی که مطرح می شود، ارتقای سخت افزاری و

نرم افزاری تجهیزات شبکه است تا به این ترتیب مشکلات حل شوند. ولی آیا تا به حال فکر کرده بودید که با کم کردن بار موجود در شبکه نیز میتوان به نتیجه مشابهی رسید؟

حتما با خودتان میگویید این یعنی پاک کردن صورت مساله. ولی منظور ما این نیست که کاربران شبکه از این به بعد از شبکه استفاده کمتری کنند تا به این ترتیب مشکلات حل شوند. پیشنهاد ما این است که همه ارتباطاتی که کاربران در حال حاضر با هم برقرار می کنند سرجای خودش باشد. اما با تغییر ذائقه کاربران و طریقه ارتباطی آنها، بدون ارتقای حتی یک بخش از شبکه بسیاری از مشکلات فعلی قابل حل است.
اجازه بدهید منظور خود را با یک مثال روشن تر کنیم. در واقع مشکل فعلی شبکه کشور تنها در ساعات خاصی از روز خود را نشان می دهد. این ساعات که اصطلاحا ساعات پیک بار نامیده میشوند، شلوغ ترین ساعات شبکه هستند که بیشتر کاربران شبکه نیاز به برقراری ارتباط در این ساعات دارند. درصد بسیار بالایی از این ارتباطات، ارتباطات کاری هستند که در آنها یک مکالمه کوتاه انجام میشود و سپس ارتباط قطع میشود.
در راه حل مورد بحث، این امکان به افراد داده میشود که بدون نیاز به تلفن زدن به فرد مورد نظر خود، از طریق موبایل پیغام خود را به او منتقل کنند. این راه حل، استفاده از سرویس کوته پیام یا  همان SMS است. مطمئنا بسیاری از افراد نیز ترجیح میدهند به جای این که در این ساعات با وجود مشغله مدتی به انتظار برقراری ارتباط با مقصد خود بمانند، چیزی شبیه Email به مقصد خود ارسال کنند و مطمئن باشند که حتی اگر موبایل مقصد خاموش یا خارج از دسترس بود، پس از روشن کردن موبایل یا در دسترس قرار گرفتن آن، این پیغام به شخص مورد نظر خواهد رسید.
به این ترتیب علاوه بر کاهش محسوس بار شبکه در ساعات پیک، رضایت کاربران نیز فراهم خواهد شد. این رضایت را در جای دیگری نیز میتوان دید. این زمانی است که قبض بعدی کاربر با مبلغی بسیار کمتر از مبالغ دفعات قبل به دست او میرسد.

SMS چیست؟
این روزها با پیشرفت سیستم های مخابرات سیار، ارائه سرویس.های بیشتر و متنوع تر از جانب اپراتورهای شبکه و مراکز ارائه دهنده خدمات موبایل، دغدغه اصلی این مراکز محسوب می شود. این تنوع علاوه بر همراه داشتن رضایت کاربران شبکه، سود سرشاری را نیز نصیب این اپراتورها میکند. این بحث در کشورهایی که اپراتورهای خصوصی امکان فعالیت دارند بسیار پررنگ تر است و ارائه سرویسهای جدید کاربرپسند زمینه اصلی رقابت را تشکیل میدهد.
یکی از بهترین راه ها برای ارائه چندین سرویس به طور همزمان، سرویس پیام کوتاه است. عرضه این سرویس با قرار دادن کارگزاری به نام SMSC (مرکز سرویس پیام کوتاه) در شبکه انجام میگیرد. این کارگزار که در استانداردهای شبکه GSM توصیف شده است، وظیفه برقراری امکان ارسال و دریافت پیام کوتاه برای موبایل های شبکه را برعهده دارد. علاوه براین کارگزار میتواند ارتباط موبایل ها را با شبکه های دیگر موجود در جهان مانند اینترنت، پیجر، تلویزیون و... برقرار نماید.
حجم بسیار بالای پیام کوتاه های مبادله شده ای که هرروز گزارش میشود و افزایش موارد استفاده هایی که از SMS صورت میگیرد، اپراتورهای شبکه را وادار میسازد که این سرویس را به شبکه هایشان اضافه کنند. در نتیجه یک SMSC خوب، میتواند سهم مهمی در بازدهی یک اپراتور شبکه موبایل به خود اختصاص دهد.
SMS علامت اختصاری Short Message Service یا «سرویس پیام کوتاه» است. این سرویس یکی از سرویس های تعریف شده در استاندارهای شبکه GSM است که توسط مؤسسه استاندارد اروپایی، معروف به ETSI، معرفی شده است. این سرویس در استاندارد 03.40 از سری استاندارهای ETSI توصیف شده است. با استفاده از این سرویس می.توان پیام.های کوتاه متنی را، «از یک موبایل» و یا «به یک موبایل» ارسال نمود. این پیام.ها می.توانند حاوی حداکثر 140 بایت از اطلاعات باشند.

SMSC چیست؟
SMSC، علامت اختصاری (Short Message Service Centre)، «مرکز سرویس پیام کوتاه» میباشد که به عنوان جزئی از شبکه GSM امکانات SMS را برای مشترکین شبکه موبایل فراهم میکند. سوالی که در اینجا ممکن است پیش بیاید این است که مگر وجود سوییچ های شبکه که کار برقراری ارتباطات صدایی را برعهده دارند برای ردوبدل کردن پیام کوتاه ها کافی نیست؟ در این بخش سعی داریم به این سؤال پاسخ دهیم.
فلسفه وجودی چنین سیستمی این است که طبق استاندارد، ارسال پیام کوتاه به طور مستقیم صورت نمیگیرد. بلکه SMSC به عنوان واسط میان مبدأ و مقصد، پیام.های کوتاه را از فرستنده دریافت کرده و به گیرنده تحویل میدهد. در حقیقت SMSC وظیفه «ذخیره و ارسال» (store and forward) پیام کوتاه ها را برعهده دارد.
وجود چنین مرکزی باعث میشود که بتوان ارتباط میان شبکه موبایل و سایر شبکه.های کامپیوتری را نیز برقرار کرد. این قابلیت، یکی از ویژگی های اصلی سرویس پیام کوتاه است که نقش اصلی را در محبوبیت خارج از حد تصور SMS در کل دنیا بازی میکند.
به این ترتیب، در هر فرایند ارسال پیام کوتاه، تنها یکی از طرفین درگیر در این فرایند (یا مبدا یا مقصد و یا هردو)، لازم است که موبایل باشد و طرف دیگر میتواند موجودیتی خارج از شبکه موبایل باشد. به این ترتیب موبایل ها میتوانند به چنین موجودیت هایی پیام ارسال کنند و یا از آنها پیام دریافت نمایند.

ویژگیهای SMS
هدف اصلی در سرویس پیام کوتاه انتقال یک پیغام از یک مبدا به یک مقصد است. در کنار این هدف، برخی مفاهیم دیگر نیز در این سرویس تعریف شده اند که امکاناتی را به کاربران این سرویس عرضه میکنند و یا محدودیت هایی را به آن تحمیل میکنند. در این بخش سعی داریم
به معرفی اجمالی این امکانات و کاربرد هریک بپردازیم.

طول پیام کوتاه
طول یک پیام کوتاه میتواند حداکثر ۱۶۰ کاراکتر از یک متن باشد. این ۱۶۰ کاراکتر میتواند شامل کلمات یا اعداد یا ترکیبی از حروف و اعداد باشد. همچنین امکان ارسال پیام های غیرمتنی (باینری) نیز فراهم است که در این صورت طول هر پیام به ۱۴۰ بایت محدود میشود. با استفاده از پیام های باینری میتوان (اگر گوشی پشتیبانی کند) اقدام به ارسال تصاویر یا زنگ گوشی (ringtone) میان دو موبایل کرد.
پیام کوتاه ها را میتوان به صورت یونی کد نیز ایجاد کرد. این امکان باعث میشود که بتوان پیغامهایی را به تمامی زبان های تعریف شده در یونی کد (از جمله فارسی) ارسال کرد. اما با استفاده از چنین امکانی نیز، طول کوته پیام ارسالی به ۷۰ کاراکتر یونی کد محدود میشود.

پیام کوتاه های بزرگ!
شاید محدودیت طول پیام کوتاه ها به ۱۴۰ بایت شما را کمی از آن ناامید کرده باشد. اما مطمئن باشید همین مقدار نیز برای بسیاری کاربردها کاملا کافی خواهد بود. اما اگر شما یک گوشی جدید داشته باشید، ممکن است به درستی این مطلب هم شک کرده باشید. چون در این گوشی ها، امکان ارسال تصویر و زنگ گوشی هم از طریق SMS وجود دارد  و معقول به نظر نمیرسد که آنها در یک فضای ۱۶۴۰ بایتی قابل گنجاندن باشند.
واقعیت این است که طراحان سرویس پیام کوتاه نیز متوجه کم بودن اندازه آن شده اند و برای آن فکری کرده اند. به این صورت که امکانی قرار داده اند که با استفاده از آن میتوان یک بخش بزرگتر از ۱۴۰ بایت از اطلاعات را به چندین پیام کوتاه تبدیل کرد. برای مشخص کردن این که تمامی این پیام کوتاه ها بخش های یک پیام بزرگتر هستند هم شرایطی تعیین شده است که باید در این پیام کوتاه ها رعایت شده باشد. به این ترتیب میتوان متن های بزرگ یا تصاویر و صداها را نیز به صورت پیام کوتاه بین دو موبایل ردوبدل کرد.

راحت شدن از شر بوق اشغال!
مطمئنا اگر مطالعه ای علمی صورت گیرد، یکی از آزاردهنده ترین چیزهایی که در دنیای کنونی افراد با آن سروکار دارند، شنیدن بوق اشغال در تماس های تلفنی است. بنابراین این مژده را به شما میدهیم که با استفاده از SMS هیچ گاه بوق اشغال نخواهید شنید، حتی در زمانی که شما یا کسی که قرار است مقصد پیام کوتاه شما باشد، مشغول صحبت کردن با استفاده از موبایل خود باشید!
بله، درست خوانده اید. حتی زمانی که شما مشغول صحبت کردن با کسی هستید و به عبارت دیگر زمانی که موبایل شما مشغول است، شما میتوانید پیام کوتاه ارسال و دریافت کنید. این ویژگی منحصربه فرد به دلیل روش خاصی است که برای ارسال پیام کوتاهها در استاندارد GSM تعیین شده است. در نتیجه ارسال پیام کوتاه حتی در اوج ترافیک شبکه، با عدم موفقیت مواجه نخواهد شد.

امکان ارسال پیام کوتاه های offline
از آنجائی که SMSC پیام ها را از یک مبدأ دریافت میکند و پس از ذخیره کردن به مقصد ارسال میکند، میتوان پیام کوتاه.ها را برای مشترکینی که بطور موقت در دسترس نیستند ارسال کرد. به این ترتیب این مرکز سرویس پس از دریافت پیام، در صورتی که مقصد تعیین شده در دسترس نباشد، پیام را در خود نگاه داشته و هرگاه موبایل مقصد قابل دسترس شد آن را ارسال میکند.

گول نخورید!
امکان ارسال پیام کوتاه.های offline ممکن است باعث بروز مشکل برای کسانی شود که با SMS آشنایی کامل ندارند. اجازه بدهید یک سناریوی ارسال پیام کوتاه را با هم مرور کنیم.
شما موبایل خود را روشن میکنید و به بخش ارسال پیام کوتاه میروید. پیغام خود را تایپ میکنید (بگذریم که با چه مشقتی این کار انجام میشود) و آن را به یکی  از دوستان خود ارسال میکنید. بعد از چند ثانیه پیغامی روی موبایل شما می آید و به شما اطلاع میدهد که پیغام شما ارسال شده است. بعد از چند روز که این دوست را می بینید، از او در مورد پیغام می پرسید و در کمال ناباوری متوجه میشوید که پیغام به دست او نرسیده است.
آیا شبکه دروغ گفته است؟ نه! این همان خاصیت ذخیره و ارسال است که شما را به اشتباه انداخته است. در واقع پیغامی که به شما اطلاع داده که پیام کوتاه ارسال شده است، به این معنی است که پیام کوتاه شما با موفقیت به دست SMSC رسیده است و هیچ ربطی به تحویل آن به مقصد ندارد. پس از رسیدن پیام کوتاه به SMSC و ارسال تایید به موبایل مبدا، پیام کوتاه شما ممکن است به دلایل مختلف به مقصد تعیین شده نرسد. یکی از این دلایل میتواند منقضی (expire) شدن پیام کوتاه باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
در اینجا حتماً این سوال مطرح میشود که پس چگونه از رسیدن پیام کوتاه به مقصد آگاه شویم. در بخش بعد به این موضوع میپردازیم.

گزارش وضعیت
گزارش وضعیت پاسخ سوالی است که در بخش قبل مطرح شد. گزارش وضعیت، یکی از انواع پیغام های تعریف شده در SMS است که با استفاده از آن، یک SMSC فرستنده یک پیام کوتاه را در مورد سرنوشت آن آگاه میکند. این سرنوشت میتواند یکی از موارد زیر باشد:
پیام کوتاه شما با موفقیت به مقصد تحویل شد
پیام کوتاه شما به خاطر رسیدن به تاریخ انقضای آن به مقصد ارسال نشد
پیام کوتاه شما توسط SMSC حذف شد (مثلا به خاطر این که بعد از 20 بار تلاش برای ارسال به مقصد این کار انجام نشده است و برای صرفه جویی در منابع SMSC)
پیام کوتاه شما توسط خود شما حذف شد (این یکی دیگر از امکانات SMS است که شما میتوانید یک پیام کوتاه را که خود قبلا ارسال کرده اید حذف کنید. البته بسیاری از گوشی ها چنین امکانی در اختیار شما قرار نمیدهند)
اما تنها در صورتی گزارش وضعیت برای یک پیام کوتاه شما ارسال میشود که شما در هنگام ارسال این پیام کوتاه چنین تقاضایی را کرده باشید. بسیاری از گوشی.هایی که در حال حاضر وجود دارند، چنین امکانی را با نام Delivery Report یا عناوین مشابه در اختیار کاربر خود قرار میدهند.

تاریخ انقضا یا مدت اعتبار پیام کوتاه ها
فرستنده پیام کوتاه میتواند برای آن یک تاریخ انقضا تعیین کند. این مفهوم که اصطلاحا Validity Period نامیده میشود، مشخص می.کند که پیام کوتاه تا چه مدتی  اعتبار دارد. مثلا فرض کنید شما تصمیم دارید به شخصی اطلاع دهید که تا یک ساعت دیگر کاری را انجام دهد. مسلما اگر به هر دلیل (مثلا خاموش بودن موبایل او) این پیام کوتاه تا قبل از یک ساعت دیگر به دست او نرسد، دیگر لزومی به این که مرکز سرویس پیام کوتاه را تحویل دهد نخواهد بود.
بنابراین کاری که شما میکنید این است که مدت اعتبار پیام خود را یک ساعت قرار میدهید و سپس آن را به مرکز سرویس ارسال میکنید تا به مقصد تحویل دهد. حال اگر مرکز سرویس در فاصله یک ساعت موفق به تحویل پیام کوتاه شد، که مشکلی وجود ندارد. در غیر این صورت پیام منقضی میشود و تحویل آن انجام نمیگیرد. همانطور که در بخش های قبل گفته شد، در هریک از این دو حالت اگر شما تقاضای یک گزارش وضعیت نیز کرده باشید، مرکز سرویس با ارسال این گزارش شما را از وضعیت نهایی پیام کوتاهتان آگاه خواهد کرد.
در استاندارد SMS فرمت.های متعدد و قدرتمندی برای بیان مدت اعتبار توصیف شده است. با استفاده از این فیلد شما می.توانید زمان انقضای خود را تقریبا به هر زمانی که بخواهید با دقت ثانیه قرار دهید. اما بسیاری از گوشی ها تنها چند گزینه محدود برای آن عرضه می.کنند.

چگونه از سرویس پیام کوتاه استفاده کنیم؟
این که چگونه باید برای استفاده از سرویس کوته.پیام استفاده کنیم و هزینه ارسال یا حتی دریافت هر پیام کوتاه چقدر است، باید منتظر بمانیم تا ببینیم شرکت مخابرات چه چیزی اعلام خواهد کرد.
با وجود این که تایپ کردن حتی یک جمله کوچک با استفاده از صفحه.کلید موبایل کار آسانی نیست، اما بازهم در بسیاری موارد از تماس تلفنی خوشایندتر است. البته مشکلی که ممکن است برای کاربران ایرانی مطرح باشد، عدم امکان تایپ فارسی روی موبایل ها است. البته این مشکل توسط برخی تولیدکنندگان داخلی موبایل در حال حل شدن است. اما فعلا میتوانید با چیزی که به نام پینگلیش (نوشتن کلمات فارسی با حروف انگلیسی) میشناسیم، مشکل را حل کنید.
پس از مشترک شدن در این سرویس، به شما یک شماره تلفن به عنوان شماره تلفن SMSC داده میشود. این شماره را باید در بخش تنظیمات (settings) موبایل خود به عنوان آدرس مرکز سرویس وارد کنید. پس از این میتوانید مشابه تماس های معمولی، هرگاه خواستید پیام کوتاه ارسال کنید، شماره تلفن موبایل مقصد و متن پیام خود را وارد کنید و پیام کوتاه را ارسال کنید.
بد نیست در اینجا بحث را کمی از نظر فنی باز کنیم. همانطور که قبلاً نیز بیان شد، هر پیامی در دو مرحله از مبدأ به مقصد میرسد. در مرحله اول پیام از مبدأ به مرکز سرویس ارسال میشود و پس از ذخیره شدن در مرکز، به مقصد مشخص شده تحویل میشود. در نتیجه برای هر پیام کوتاه دو پیغام در شبکه ردو بدل میشود:
پیام کوتاه موبایل مبدأ (Mobile Originated Short Message) یا :MO-SM

این پیام کوتاه از یک تلفن موبایل به مقصد مرکز سرویس ارسال میشود و پس از دریافت در این مرکز، دریافت آن تأیید میگردد. در صورت بروز خطا، این رخداد به همراه علت آن به مبدأ پیام کوتاه ارسال میشود. با توجه به این که این پیام کوتاه قراراست که به مقصد یک گیرنده مشخص شده (و نه به مقصد یک مرکز سرویس) ارسال شود، باید جایی در آن شماره تلفن مربوط به مقصد نیز قرار داده شود. به عبارت دیگر هر پیام کوتاه دو مقصد دارد. یکی مرکز سرویس به عنوان مقصد موقت و یکی مقصد واقعی تعیین شده برای پیام کوتاه

پیام کوتاه موبایل مقصد (Mobile Terminated Short Message) یا :MT-SM

این پیام کوتاه توسط مرکز سرویس به مقصد تعیین شده توسط فرستنده پیام، ارسال میشود. در صورت دریافت موفقیت آمیز در مقصد، این موضوع به مرکز سرویس اطلاع داده میشود. در صورت بروز خطا نیز مرکز سرویس از بروز خطا و علت آن مطلع خواهد شد. پس از ارسال یک MT-SM در صورتی که فرستنده پیام کوتاه خواهان گزارش وضعیت باشد، بسته ای شامل وضعیت نهایی پیام کوتاه برای فرستنده، ارسال خواهدشد.