عیب یابی شبکه

روشهای عیب یابی شبکه های کامپیوتری

ده مورد روش برای عیب‌یابی شبکه

با افزایش کاربرد کامپیوتر در بخش‌های مختلفی نظیر سازمان‌ها، شرکت‌ها و تقریباً هر بنگاه اقتصادی و بازرگانی، به تدریج بحث به اشتراک‌گذاری منابع و ارتباط متقابل کامپیوترها و در واقع شبکه‌سازی (Networking) در ابعاد و مقیاس‌های کوچک، متوسط وبزرگ مطرح گردید. به طوری که امروزه شبکه‌ها به یک جزء ضروری و مهم برای تمامی دست‌اندرکاران رایانه تبدیل شده است.

به دنبال طراحی، ایجاد و به بهره‌برداری رسیدن شبکه‌ها، خود به خود موضوع نگهداری و پشتیبانی و سرپانگهداشتن شبکه موجود مطرح میگردد. در ادامه این روند، موضوع عیب‌یابی که شامل تشخیص و تعیین نوع مشکل و رفع آن میشود نیز از مباحث مهم نگهداری شبکه‌ها به شمار میرود.

منشأ این عیب میتواند نرم‌افزاری، سخت‌افزاری، عدم تطابق تجهیزات، ناهماهنگی بین اجزا، تنظیمات نادرست و ... باشد. افراد دست‌اندرکار رفع مشکلا‌ت شبکه در تمامی موارد، الزاماً نباید مدارک علمی چندان سطح بالا‌یی داشته باشند. چون در این میدان تجربه و کارآزمودگی حرف اول را میزند و معمولا‌ً داشتن اطلا‌عات اولیه و زیربنایی از شبکه‌ها کافی به نظرمیرسد.

عیب‌یابی یک شبکه بسیار شبیه حل معما است، اگر یک ایده کلی در مورد نحوه عملکرد شبکه به دست آورده‌اید، میدانید کدام بخش‌ها به یکدیگر وابسته هستند،معمولا‌ً اشاره به محل مشکل کار چندان دشواری نخواهد بود. در این گفتار به ذکرمختصر چند روش عیب‌یابی و برخی از ابزارهای عیب‌یابی TCP/IP و ابزارهای تحلیل شبکه میپردازیم.

1-استفاده از مدل هفت لا‌یه‌ای OSI

شناخت لا‌یه‌های مختلف شبکه و نحوه ارتباط آن‌ها و همچنین دانستن این که هر وسیله یا ابزار شبکه در کدام لا‌یه از شبکه قرار گرفته است و با کدام لا‌یه و تجهیزات دیگرمستقیماً در ارتباط است، کمک شایانی به تشخیص و پیدا کردن محل عیب می‌نماید. به عنوان مثال، چنانچه Cabling در یک نقطه از شبکه قطع یا شل شده باشد، این مسئله به لا‌یه فیزیکی مربوط می‌شود و به عنوان نمونه چک کردن bridge یا روتر که درلا‌یه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند، هیچ توجیه منطقی ندارد.

2-عیب‌یابی جعبه سیاه

عیب‌یابی جعبه سیاه (Black Box)، نحوه مواجه‌شدن با عملکرد یک سیستم پیچیده به عنوان یک سری سیستم‌های ساده‌تر است. ایجاد جعبه سیاه در بسیاری از مواردعلمی، کاربر دارد و در عیب‌یابی نیز بسیار مفید است.

در این روش نگران جزئیات کم‌اهمیت نیستیم و محتویات پنهانی یک سیستم اهمیت چندانی ندارند و ما بیشتر روی صحت ورودی و خروجی‌های هر سیستم تکیه می‌نماییم.

3-ثبت رخدادها

روش تشخیص تغییر در شبکه ایجاد یا به وجود آمدن هر گونه تغییری در شبکه را باید به دقت بررسی کرد. به علا‌وه، چنانچه افراد دیگری نیز از شبکه شما استفاده می‌کنند، باید در رابطه با تغییراتی که اخیراً انجام داده‌اند، از آن‌ها پرس‌وجو نمایید. تغییر نیروی کار هم می‌تواند مشکلا‌تی را درشبکه ایجاد کند؛ ‌به‌ویژه این‌که افراد در ثبت رخدادها و رویدادها معمولا‌ً بی‌نقص عمل نمی‌کنند.

4-مستندسازی

در اختیار داشتن نقشه شبکه بسیار مهم است.معمولا‌ً شبکه‌های غیرمستند، مبهم و غیرقابل درکند. مستندات شامل نقشه کاربردی شبکه، مستندات فیزیکی (اطلا‌عات سیم‌کشی‌ها و...)، مستندات منطقی (Logical) که بخش‌های غیرفیزیکی یا مجازی شبکه مانند VLAN را نشان می‌دهد، برچسب‌گذاری کابل‌ها و دستگاه‌ها (Labeling) و ... را شامل می‌شود.

همچنین ثبت رویدادها، هنری است که حل بسیاری از مشکلا‌ت بعدی را آسان‌تر می‌نماید. می‌توان در کنار هر دستگاه مانند سرور، سوییچ یا مسیریاب، هر کار انجام گرفته در مورد آن‌ها را به همراه زمان انجام آن یادداشت کرد. در مورد یک شبکه غیرمستند نیز حتی‌المقدور باید مستندسازی را در هر مرحله‌ای شروع کرد و این کار به نظم و سرعت در عمل کمک شایانی خواهد کرد.

5-روش تقسیم‌بندی

تقسیم‌بندی یک شبکه باعث می‌شود کنترل آن آسان‌ترشود. در واقع منطقه‌بندی مشکل(Problem Localization) هنگامی است که شما نمی‌دانید دقیقاً از کجا به جست‌وجوی مشکل بپردازید.

منطقه‌بندی سریع مشکل، اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا هیچ‌کس نمی‌خواهد صدها دستگاه را به عنوان منبع بالقوه‌ای ازمشکلا‌ت بررسی کند.

6-مقایسه با مواردی که درست عمل می‌کنند

چنانچه یک نمونه شبکه خراب‌شده دارید، می‌توانید با مقایسه آن با نمونه‌ای که درست کار می‌کند، روش سریعی برای تشخیص دقیق خرابی پیدا کنید. این کار می‌تواند در موردمقایسه ترکیب‌بندی سرورها و همچنین وسایل سخت‌افزاری نظیر مسیریاب‌ها، سوییچ‌ها و ... نیز به کار رود. بررسی مقایسه‌ای زمانی خوب عمل می‌کند که شما بخواهید سایرموضوعات شبکه مانند تنظیمات کاربر و ترکیب‌بندی‌های ایستگاه کاری را نیز بررسیکنید. گاهی، اگر مشکلی را در یک ترکیب‌بندی خاص عیب‌یابی کرده باشید،

می‌توانید آنرا کاملا‌ً با یک ترکیب‌بندی که عملکرد خوبی دارد، جایگزین کنید.

7-فرمان‌های عیب‌یابی ipconfig و winipcfg

در ویندوز ترکیب‌بندی اصلی IP بااستفاده از ipconfig (در خانواده ویندوز NT) و winipfg (در خانواده ویندوز 9x) نشان داده می‌شود.

این دو فرمان به شما امکان می‌دهند اجازه نامه DHCP خود را تجدید یا ترخیص نمایید یا این‌که اطلا‌عات اصلی TCP/IP را نمایش دهید. در اینجا برخی دیگر ازفرمان‌های مفید مختص خانواده ویندوز NT (اکس‌پی‌و2000) ارائه شده‌اند.

●ipconfig‌/‌all:

همه اطلا‌عات ترکیب‌بندی، نه فقط نشانی IP و نقاب (Mask) شبکه را نشان می‌دهد.

● ipconfig/release:

نشانی‌های DHCP را برای همه آداپتورهای شبکه آزاد می‌کند (برای پرهیز از آزاد‌شدن همهِ نشانی‌ها نام یک آداپتور مشخص را وارد کنید.)

●‌‌ipconfig/renew:

نشانی‌های DHCP را برای همه تطبیق‌گرها باز می‌کند.

●‌‌ipconfig/flushdns:

فقط در ویندوز 2000 وبالا‌تر یکباره نهانگاه (Cache) محلی DNS را توسعه می‌دهد. اگر شما DNS  را تغییر داده‌اید و لا‌زم است آن را تا این ایستگاه کاری تعمیم‌دهید، سوییچ مزبور بسیارسودمند خواهد بود. (اگر آن را تعمیم ندهید، تغییر مزبور برای لحظه‌ای در ایستگاه شما نشان داده نخواهد شد).

●ipconfig/display dns:

فقط در ویندوز 2000 وبالا‌تر نهانگاه DNS را نمایش می‌دهد.

8-برخی از فرمان‌های اصلی خطایابی در TCP/IP و شبکه

Arp‌-a:

     جدول تبدیل نشانی Mac به IP را نشان می‌دهد.

netstat‌-rn:

     جدول مسیریابی TCP/IP را به طور عددی نشان می‌دهد.

netstat-an:

     همه سوکت‌های TCP/IP مورد استفاده را به طور عددی برای همهکلا‌ینت‌ها و سرورها نشان می‌دهد.

(Ping Address (Hostname:

      اتصال اصلی IP را با Hostname یا Address بررسی می‌کند.

مراحل Ping به ترتیب می‌تواند به این شکل باشد:

مرحلهP‌ing :1 کردن نشانی حلقه برگشتی (ping 127.0.0.1)

مرحله2:   Ping کردن نشانی IP ایستگاه کاری

مرحله3:   Ping کردن نشانی IP یک ایستگاه کاری دیگر در یک بخش

مرحله4:   Ping کردن مسیریاب محلی

مرحله5:    ping کردن سرور از طریق نشانی IP و نام (Tracert Address (Hostname مسیری که یک بسته (Packet) از ایستگاهکاری تا Hostname یا Address طی می‌کند را ردیابی می‌نماید. هر مسیریابی که بسته مزبور از طریق آن به سمت Hostname یا Address می‌رود را نشان می‌دهد.

netsh:

    برنامه سودمند خط فرمان تعاملی که به شما امکان می‌دهد ترکیب‌بندی لا‌یه شبکه را فهرست کنید و آن را تغییر دهید.

net session:

   همه جلسات شبکه‌سازی ویندوز که در این دستگاه فعال هستند را نشان می‌دهد (نظیر اشتراک‌گذاری و ...)

net share:

همه اشتراک‌گذاری‌های ویندوز که در این دستگاه قابل دسترس هستند را فهرست می‌کند. همچنین در صورت داشتن Windows Resource Kit با استفاده از فرامین آن می‌توان در بسیاری موارد خطایابی‌های دقیقی انجام داد.

Ressouce Kit نه تنها منبعی از ابزارها به شمار می‌آید،‌ بلکه یک منبع عالی به عنوان دانش اضافی ویندوزاست

9-تحلیلگرهای پروتکل

تحلیلگرهای پروتکل استفاده از تحلیلگرهای پروتکل (Protocol Analyzer) در حلا‌جی و تحلیل مشکلا‌ت شبکه بسیار سودمند است. یک تحلیلگر پروتکل ابزاری است که به بستک‌های موجود در بخش اشتراکی شبکه گوش می‌دهد، آن‌ها را از حالت رمز خارج می‌نماید و به شکل فرمت قابل خواندن برای انسان تبدیل می‌کند. دونوع اصلی از ابزارهای تحلیل پروتکل عبارتند از:

● تحلیلگرهای بستک (Packet analyzer):

    بسته‌های موجود در سیم را می‌گیرند، آن‌ها را برای تحلیل بعدی ذخیرهمی‌کنند و چند تحلیل آماری را نیز انجام می‌دهند، ولی این کار اصلی آن‌ها نیست.

●‌ تحلیلگرهای آماری (Statistical analyzer):

    کار اصلی آن‌ها جمع ‌آوریداده‌های کمی است تا بعداً بتوانند درباره روش‌های مختلف آماری گزارش دهند، ولی معمولا‌ً بسته‌ها را برای تحلیل بعدی، ذخیره نمی‌کنند. اکثر تحلیلگرهای بسته دوحالت عملیاتی دارند:

●‌ ‌حالت Capture/monitor (مانیتور / تسخیر)

●‌ ‌حالت Decode (رمزگشایی) در مرحله تسخیر،

‌تحلیلگر می‌توانداطلا‌عات آماری، شامل تعداد خطاهای هر ایستگاه، تعداد بسته‌های دریافتی/‌ارسالی توسط هر ایستگاه، ضریب بهره‌وری از شبکه (میزان ازدحام در شبکه) و .... را جمع‌آوری نماید. تحلیلگرهای بسیارخوب، با نشان دادن نمودارها به شما امکان می‌دهنددر مرحله تسخیر، برحسب ایستگاه فعال‌تر و سایر موارد، عمل مرتب‌سازی را انجام دهید. در مرحله رمزگشایی، داده‌های خاصی که تحلیلگر به دست می‌آورد را بررسی می‌کنید. لا‌زم به ذکر است استفاده از تحلیلگر متناسب با نوع شبکه اهمیت زیادی دارد. مثلا ‌ًاگر یک شبکه FDDI قدیمی و بدقلق داشته باشید، از تحلیلگر خاص اترنتی که اتفاقاً با FDDI هم کار می‌کند، استفاده نکنید. بدین منظور بهتر است یک تحلیلگر مختص FDDI رابه کار ببرید. نکته جالب توجه در مورد تحلیلگرهای بستک این است که اگر دارای کارت شبکه مناسبی باشید (یعنی یک کارت شبکه کنجکاو که قادر به شنیدن همه بسته‌های شبکه است) این تحلیلگرها می‌توانند در اکثر پی‌سی‌ها اجرا شوند. برای دانلود یک تحلیلگر رایگان می‌توانید به سایت مراجعه کنید.

10-ابزارهای مدیریت شبکه

دست آخر این‌که، ابزارهای مدیریت شبکه نیز نقشی مهم در عیب‌یابی و شناسایی شکل شبکه‌ها ایفا می‌کنند. مدیریت شبکه در واقع در بهترین شکل آن، شامل ترکیب‌بندی ودیده‌بانی دوردست Remote Monitoring) RMON) شبکه می‌شود که به شما امکان می‌دهد علا‌وه بر انجام اصلا‌حات نهایی از راه‌دور، سالم‌بودن شبکه خود را نیز ارزیابی کنید،

جزئیات بیشتر در مورد عیب‌یابی به کمک ابزارهای مدیریت شبکه را به مجالی دیگر  در صورت درخواست ادامه مطالب واگذار می‌کنیم